Alkaloidy to grupa substancji powszechnie występujących w roślinach. Nazwa alkaloid pochodzi od słowa alkaliczny, czyli zasadowy. Tak więc alkaloidy są zasadowymi, organicznymi związkami azotu, które najczęściej pochodzą z roślin.
Wiele alkaloidów jest silnie toksycznych lub odgrywa ważną rolę w medycynie, jak morfina lub atropina. Do alkaloidów zalicza się również środki spożywcze, takie jak nikotyna czy kofeina. W konopiach alkaloidy odgrywają tylko drugorzędną rolę, ale mimo to niektórzy przedstawiciele tej grupy substancji są tutaj również obecni. Niektóre z nich mają również znaczenie medyczne.
Kannabisatiwina Jako Pierwszy Odkryty Alkaloid
Pierwszym alkaloidem odkrytym w konopiach była kannabisatiwina. W 1975 roku alkaloid ten wykryto w korzeniach odmiany konopi pochodzącej z Meksyku. Niedługo później inny chemicznie blisko spokrewniony wariant tego alkaloidu został wykryty w 15 innych odmianach konopi, a mianowicie anhydrokannabisantyna. Jest to substancja konopna, której w cząsteczce brakuje cząsteczki wody. Oba alkaloidy należą do grupy substancji zwanych alkaloidami spermidynowymi.
Ta grupa alkaloidów ma potencjalnie szerokie zastosowanie medyczne, a jednocześnie bardzo niską toksyczność. Chociaż alkaloidy z korzenia konopi, w porównaniu z kannabinoidami, są nadal stosunkowo słabo zbadane, uważa się, że mają one przede wszystkim działanie przeciwzapalne. Pokrywa to się z historycznymi zapisami dotyczącymi stosowania korzenia konopi.
Rzymski uczony w I wieku zalecił wywar z konopi na sztywność stawów i dnę moczanową, czyli artretyzm. Również zapisy z XVII wieku zalecają wywar z korzenia konopi przeciwko chorobom zapalnym stawów. W dzisiejszych czasach korzeń konopi w porównaniu z pąkami kwiatowymi ma rolę drugorzędną. Jednak ich potencjał nie powinien być ignorowany. Choroby stawów są powszechnym problemem, a badania nad nowymi i zapomnianymi substancjami czynnymi mogą być kamieniem milowym w tej dziedzinie badań.
Pirolidyna i Piperydyna Jako Ważne Prekursory w Farmacji
Alkaloidem występującym w niewielkich ilościach we wszystkich częściach roślin konopi jest pirolidyna. W farmacji alkaloid ten jest ważnym prekursorem syntezy niektórych niezbędnych leków. Między innymi z pirolidyną syntetyzuje się ważne antybiotyki. Najważniejsze z nich to antybiotyki z grupy karbapenemów. Są to antybiotyki rezerwowe, które stosuje się, gdy z powodu oporności nie ma kontroli nad infekcją.
Pierwotnie antybiotyk ten był izolowany z bakterii, ale ponieważ metoda ta była zbyt niestabilna i niepraktyczna, obecnie jest syntetyzowany z pirolidyny. Niektóre leki przeciwhistaminowe potrzebne w leczeniu alergii również można syntetyzować z pirolidyny. Piperydyna, po raz pierwszy wykryta w konopiach w 1960 roku, służy również jako materiał wyjściowy w syntezie leków. Lek przeciwhistaminowy o nazwie loratadyna jest pochodną piperydyny. Jest więc syntetyzowany z piperydyny.
Znajduje on zastosowanie w alergicznych chorobach błony śluzowej, takich jak katar sienny i alergiczne reakcje skórne. W latach sześćdziesiątych XX wieku piperydyna została przetestowana pod kątem kilku zastosowań psychiatrycznych. W szczególności chlorowodorek piperydyny odegrał rolę w leczeniu stanów pobudzenia ośrodkowego. Jednak do tych zastosowań został zastąpiony przez bardziej skuteczne preparaty. Chociaż same pirolidyny i piperydyny są toksyczne, ich stężenie w konopiach jest tak niskie, że można całkowicie wykluczyć spożycie budzącej obawy dawki.
Ślady Atropiny
W korzeniach konopi wykryto niewielkie ślady atropiny. Atropina jest w rzeczywistości typowym glikoalkaloidem, który jest znany głównie z wilczej jagody, ale w ilości mikrogramów znajduje się również w korzeniu konopi. Wykrycie atropiny w korzeniu przy użyciu powszechnie stosowanych metod było początkowo trudne, ponieważ kilka zawartych w niej substancji oddziałuje na siebie nawzajem.
W 2006 roku hiszpański zespół naukowców opracował zoptymalizowaną kombinację specjalnej metody chromatografii i spektrometrii masowej, która w praktyczny sposób umożliwiła przeprowadzenie detekcji. Atropina w medycynie jest niezbędna. W okulistyce atropina jest stosowana w postaci kropli do oczu w celu wywołania silnego rozszerzenia źrenic.
Jest to konieczne w przypadku niektórych badań dna oka. W medycynie ratunkowej stosuje się ją w przypadku bradykardii, czyli znacznego spowolnienia akcji serca. Atropina jest również głównym antidotum w przypadku niektórych zatruć. Jej działanie polega na uspokojeniu układu parasympatycznego, który przy niektórych rodzajach zatruć jest silnie pobudzony.
